از آنچه در روایات و احادیث، درباره‌ی ویژگی‌های دوران غیبت امام زمان (عج) وارد شده، بدست می‌آید که دینداری در دوران آخرالزمان بسیار سخت است. یمان تمّار می‌گوید: «خدمت امام صادق (ع) نشسته بودیم، به ما فرمودند: همانا صاحب‌الأمر (عج) را غیبتی است. هر که در آن زمان دینش را نگه دارد، مانند کسی است که درخت «قتاد» که درخت پرخار و تیغی است را با دست بتراشد. کدام‌یک از شما می‌تواند خار آن درخت را با دستش نگه دارد؟ سپس اندکی سر به زیر انداخته و باز فرمودند: همانا صاحب این امر را غیبتی است، هر بنده‌ای باید از خدا پروا کند و به دین خود بچسبد»[۱].
با توجه به آنچه از احادیث و روایات بدست می‌آید به بررسی علل و دلایل این سختی‌ها و مشکلات در عصر غیبت می‌پردازیم. گرچه ممکن است حکمت خاصی در این زمینه وجود داشته باشد که دست یافتن به آن‌ها برای ما مقدور نباشد اما با تأمل در برخی معارف دینی می‌توان به این نتایج دست پیدا کرد:
الف) عدم تشخیص وظایف و تکالیف: یکی از سختی‌های دینداری در آخرالزمان، می‌تواند این باشد که تشخیص وظیفه در این دوران سخت و دشوار است. هنگام حضور ظاهری امام در جامعه و در میان مردم، تشخیص وظیفه راحت‌تر است؛ چرا که فرد به خدمت امام زمان (عج) رسیده و کسب تکلیف می‌کند. در دوران غیبت کبری، چون دسترسی ما به امام در ظاهر میسّر نیست، شناخت راه صحیح از راه انحرافی، سخت و پیچیده است. درنتیجه اگر انسان بخواهد وظیفه‌ی خود را تشخیص دهد،
چنان‌چه انسان مراقبت دقیقی بر سبک زندگی خود برمبنای مسائل دینی نداشته باشد، جذب فریبندگی‌های دنیا خواهد شد. البته، هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و پر از ظلم و فساد، کاری سخت و دشوار است اما باید توجه کرد پاداش انسان‌های متدیّن و دین‌مدار نیز بسیار بیشتر خواهد بود[۲].
مؤمنان آخرالزمان، به فرمودهی امیرمؤمنان علی (ع)، در کارهای نیک و بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریکند[۳]. اینان، کسانی هستند که پیامبر (ص) آنان را برادر خود خوانده و دیدار آنان را آرزو کرده است[۴]. افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده[۵] و پیامبر (ص) در حق آنان فرموده است: «خوشا به حال صابران در غیبت که اینان، حزب الله هستند»[۶].
بنابراین یکی از راه‌‌های مهم برای در امان ماندن از فتنه‌های آخرالزمان، عمل به وظایف دینی و وظایف و مسئولیت‌های مربوط به دوران غیبت است که به طور خلاصه مهم‌ترین این وظایف را بیان می‌کنیم: ۱- تلاش برای شناخت بیشتر امام زمان (عج)؛ ۲- خودسازی و تهذیب نفس؛ ۳- انتظار فرج؛ ۴- سعی در اصلاح جامعه؛ ۵- پیروی از نائبان امام و …
[۱] اصول کافی، ج۲، ب فی الغیبه، ح۱، ص۱۳۲
[۲] بحارالأنوار، ج۵۲، ص۱۳۰
[۳] همانَ، ص۱۳۱
[۴] همان، ص۱۳۲
[۵] همان، ص۱۴۳
[۶] همان
