خداوند در قرآن کریم، می‌فرماید خدا و رسول و مؤمنین، شاهد و ناظر بر اعمال ما هستند: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ[۱]؛ و بگو (به خلق) که هر عمل کنید (نیک یا بد)، خدا آن را می‌بیند و هم رسول و مؤمنان بر آن آگاه می‌شوند. یعقوب‌بن‌شعیب گوید از امام صادق(ع) درباره‌ی مؤمنون سؤال کردم، فرمودند: هُمُ الْأَئِمَّهُ[۲]؛ مؤمنین، امامان معصوم(ع)هستند.
علامه طباطبایی در ذیل این آیه می‌نویسد: «هر عملی که انسان انجام می‌دهد، از خیر یا شر، خدا و رسول(ص) و مؤمنان (امامان معصوم(ع)) حقیقت عمل خیر یا شرّ او را مشاهده می‌کنند[۳]».اما در مورد ناظر بودن ائمه معصومین علیهمالسلام، امام صادق(ع) می‌فرمایند: «تُعْرَضُ الْاَعْمَالُ یَوْمَ الْخَمِیسِ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ عَلَی الْاَئِمَّهِ(ع)[۴]؛ اعمال مردم به رسول خدا(ص) و امامان معصوم(ع)در روز پنج‌شنبه عرضه میشود».
بنابراین امام زمان(عج)، از پسِ پرده‌ی غیبت، شاهد و ناظر بر اعمال مردم است. امام خمینی(ره) با استناد به این‌گونه روایات می‌نویسند: «ببینید که تحت مراقبت هستید، نامه‌ی اعمال ما خدمت امام زمان(عج) به حسب روایات می‌رود. نکند خدای نخواسته ایشان از من و شما و سایر دوستان ناراضی باشند»[۵].
از برخی روایات دیگر استفاده میشود که پیامبر(ص) و همه‌ی امامان معصوم(ع)شاهد اعمال ما هستند: عبدالله‌بن‌ابان زیات که نزد امام رضا(ع) منزلتی داشت، گوید: به آن حضرت عرض کردم: برای من و خانواده‌ام دعا بفرمایید. فَقَالَ: أَوَ لَسْتُ أَفْعَلُ وَ اَللَّهِ إِنَّ أَعْمَالَکُمْ لَتُعْرَضُ عَلَیَّ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ[۶]؛ امام(ع) فرمودند: مگر من دعا نمی‌کنم؟ به خدا که اعمال شما در هر صبح و شام بر من عرضه میشود».
بنابر آنچه گفته شد، می‌توان گفت که حضرت مهدی(عج) از راه‌های مختلف نظیر عرضه‌ی اعمال، شاهد اعمال بودن و یا احاطه‌ی علمی بر عملکرد مردم نظارت داشته و به اذن الهی می‌دانند که چه کسی، چه کاری انجام می‌دهد. اما جزئیات اینکه امام زمان(عج)، چگونه اعمال مردم را می‌بینند و اینکه هر لحظه باخبر هستند، برای ما معلوم نیست ولی همان‌گونه که از روایات برمی‌آید، اعمال انسان‌ها هر روز یا هر هفته بر امام زمان(عج) عرضه میشود و ایشان از خیر و شرّ اعمال آگاه هستند.
[۱] سوره توبه، آیه ۱۰۵
[۲] اصول کافی، ج۱، ص۳۱۸، باب عرض الأعمال علی النبی(ص) و الأئمه، ح۲
[۳] طباطبایی، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، چاپ پنجم، ج۹، ص۳۹۸
[۴] مجلسی، بحارالأنوار، ج۲۳، ب۲۰، ح۳۸، ص۳۴۵
[۵] صحیفه‌ی امام (ره)، ج۸، ص۳۹۱
[۶] اصول کافی، ج۱، ص۳۱۹، باب عرض الأعمال علی النبی (ص) و الأئمه (ع)، ح۴
