سوال:
چرا در گوش بچه ای که تازه به دنیا آمده اذان و اقامه می گویند؟ آیا واجب است یا مستحب؟
✍ پاسخ:
خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد از سنت های پیامبر گرامی اسلام(ص) است و بعد از او، ائمه معصوم (ع) هم به این روش توجه زیادی داشتند و این کار را به عنوان یکی از اولین اقدامات در بدو تولد کودک انجام می دادند و به مسلمانان دیگر نیز سفارش می کردند وقتی نوزاد به دنیا آمد حتما در نخستین زمان ممکن در گوشش اذان و اقامه خوانده شود.
در جلد ۴۳ کتاب «بحارالانوار» از امام زین العابدین (ع) روایت است: «زمانی که پدرم به دنیا آمد پیامبر(ص) در گوشش اذان را تلاوت فرمود.» در جلد ۱۰۴ همین کتاب به نقل از آن حضرت نوشته شده: «زمانی که امام حسن(ع) متولد شد پیامبر (ص) در گوش او اذان و اقامه را قرائت فرمود.» علامه حر عاملی هم روایتی به نقل از مادر امام رضا(ع) نوشته اند با این مضمون؛ «وقتی امام رضا(ع) به دنیا آمد، امام کاظم(ع) در گوش راست او اذان گفت و در گوش چپش اقامه».
پیامبر(ص) می فرمود: «در گوش راست نوزاد اذان بگویید و در گوش چپش اقامه. زیرا این کار کودک را از شر شیطان حفظ می کند. سپس در گوش او آیه الکرسی، سوره های فاتحه الکتاب، اخلاص، ناس، فلق و آیات آخر سوره حشر را بخوانید». در این خصوص روایت های مستند دیگری به نقل از ائمه(ع) ثبت شده است که همگی آن ها مشخص می کنند این بزرگواران در زندگی خود همین شیوه را اجرا و به یاران و دوستان خود نیز توصیه می کردند این گونه عمل کنند و خواندن اذان و اقامه در گوش کودک تازه متولد شده را از یاد نبرند.
دلیل اصلی اذان گفتن در گوش کودکی که به تازگی در یک خانواده مسلمان به دنیا آمده، این است که نخستین صدایی که گوش او دریافت می کند، اذان و اقامه باشد که شامل توصیف عظمت و بزرگی خداوند متعال است. چون انسان با شهادت دادن به یگانگی خدا، رسالت پیامبر(ص) و امامت حضرت علی(ع) وارد دایره اسلام و مذهب تشیع می شود.
به همین دلیل است که به محض تولد یک مسلمان، شعار اسلام در گوش او خوانده و به او تلقین می شود؛ همان طور که در زمان مرگ و خروج او از دنیا نیز یگانگی خدا و جمله توحید که ذکر «لااله الاا…» است به او تلقین خواهد شد. نکته قابل توجه این است که هر چند کودک تازه متولد شده جملات اذان و اقامه و مفهوم آن را درک نمی کند اما خواندن همین ذکرها بر روح و جسم او اثر می گذارد و روحیه مسلمانی او را تقویت خواهد کرد. به همین دلیل لازم است پدران و مادران این سنت مهم و زیبای اسلامی را که از پیامبر (ص) آموخته ایم مورد توجه داشته باشند.
درست است که کودک تازه متولد شده توان درک مفاهیم والای جمله ها و عبارت های اذان و اقامه را ندارد اما نباید با این بهانه از اجرای این سنت مهم و پسندیده پیامبر(ص) و ائمه معصوم(ع) غافل شد. زیرا خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد آثار و برکات بسیار مهمی برای او به همراه دارد که غفلت از آن می تواند آسیب هایی را متوجه جسم نحیف و روح آسیب پذیر او کند.
در همین خصوص در کتاب «بحارالانوار» روایتی نوشته شده مبنی بر این که پیامبر(ص) فرموده اند: «کسی که نوزادی برایش به دنیا می آید در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگوید، بدین ترتیب شیطان به او آسیب نمی رساند».بنابراین براساس روایت های اسلامی یکی از مهم ترین آثار خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد این است که شیطان را از وجود او دور می کند.
تربیت کودک کار پیچیده ای است که زمینه آن باید حتی قبل از تولد و نوزادی ایجاد شود. یعنی این طور نیست که وقتی کودک به دنیا آمد و چند ساله شد، تازه آداب اسلامی به او یاد داده شود. یکی از مواردی که زمینه تربیت صحیح اسلامی را در وجود کودک شکل می دهد، خواندن اذان و اقامه در گوش اوست. در واقع خواندن اذان و اقامه در گوش نوزاد نه تنها پریشانی را از او دور می کند و آثار معنوی بسیار خوبی برای او به همراه دارد بلکه باعث می شود کودک با مفاهیم اعتقادی و مذهبی آشنا شود و به مرور زمان علاقه و انس بیشتری با این مفاهیم برقرار کند.
