امام صادق (ع) در مقابل درخواست یکی از یاران که تقاضای وصایایی کرده بود، سخنان زیر را فرمایش می‌کنند:
«نُه چیز وصیّت می‌کنم. این نه چیز، وصیّت من به کسانی است که بخواهند در راه خدا قدم بردارند. از خدا می‌خواهم که تو را موفق بدارد تا آن‌ها را به کار بندی. سه چیز از آن نه چیز درباره‌ی «ریاضت نفس» است و سه چیز درباره‌ی «بردباری»، و سه چیز در «دانش آموزی» است. پس نیکو به خاطر بسپار. مبادا به آن‌ها با دیده‌ی حقارت بنگری».
سپس امام فرمودند:
«اما آن‌که درباره‌ی ریاضت است:
۱- مبادا چیزی را که اشتها نداری، بخوری؛ که حماقت و ابلهی می‌آورد. جز به هنگام گرسنگی، چیزی مخور.
۲- چون خواستی بخوری، از حلال بخور و نام خدا را ببر.
۳- به یاد حدیث رسول‌الله (ص) باش که فرمود: آدمی ظرفی را پر نکرد که شرّش از شکم بیشتر باشد، و چون ناچار باید بخوری، یک‌سوم شکم را برای غذا و یک‌سوم را برای نوشیدن و یک‌سوم دیگر را برای نفس کشیدن بگذار.
و اما آن‌که درباره‌ی بردباری است:
۱- کسی که به تو گفت: اگر یکی بگویی، ده جواب خواهی شنید، به او بگو: اگر ده هم بگویی، یک پاسخ از من نخواهی شنید!
۲- کسی که تو را ناسزا گفت، بگو: اگر در آنچه می‌گویی راستگویی، از خدا می‌خواهم که مرا بیامرزد و اگر در آنچه می‌گویی دروغگویی، از خدا می‌خواهم که تو را بیامرزد.
۳- هر کس تو را تهدید به جور و غدر [۱] کرد، تو او را وعده‌ی نصیحت و دعا بده.
و اما آن‌که درباره‌ی دانش است:
۱- هر چه نمی‌دانی، از دانشمندان بپرس، و مبادا پرسش تو به آن منظور باشد که آنان را در تنگنای جواب قرار دهی و یا آزمایش کرده باشی.
۲- در تصمیم‌گیری‌ها و عمل کردن به کاری، جانب احتیاط را از دست مده [و با دیگران مشورت کن].
۳- از فتوا دادن بگریز، هم‌چنان که از شیر میگریزی (با قاطعیت حکم نده درحالی‌که علم تو کامل نیست) و گردنت را پل پیروزی دیگران مکن (اجازه نده از تو سوءاستفاده شود به واسطه‌ی سخنان و عملکرد تو، دیگران از تو نردبانی بسازند برای رسیدن به موفقیت خودشان!)»[۲]
پی نوشت :
[۱]. حیله، مکر (فرهنگ معین)
[۲]. بحارالأنوار، ج۱، کتاب العلم، باب ۷، حدیث ۱۷٫
