در بسیاری از روایات، از نشانههایی که، از پیامبران در امام مهدی(عج) است، سخن گفته شده است که در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم:
۱- عمر طولانی آدم و نوح(ع): سعید بن جبیر گوید: از امام زینالعابدین(ع) شنیدم که فرمودند: «در قائم(عج) ما، سنّت‌هایی از پیامبران وجود دارد:[سُنَّهٌ مِنْ اَبِینَا آدَمَ(ع) وَ] سُنَّهٌ مِنْ نُوحٍ … فَأَمّا [مِنْ أدمَ وَ] نوحٍ فَطولُ العُمُرِ…[۱]؛ سنّتی از پدرمان آدم(ع) و سنّتی از نوح(ع) و … اما از آدم و نوح، طول عمر است». امام صادق(ع) از پدرشان روایت می‌کنند که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: عَاشَ آدَمُ أَبُو اَلْبَشَرِ تِسْعَمِائَهِ سَنَهٍ وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً وَ عَاشَ نُوحٌ (ع) أَلْفَیْ سَنَهٍ وَ أَرْبَعَمِائَهِ سَنَهٍ وَ خَمْسِینَ سَنَهً…[۲]؛ آدم ابوالبشر(ع) ۹۳۰ سال و نوح(ع) ۲۴۵۰ سال زندگی کردند.
قرآن کریم در مورد حضرت نوح(ع) میفرماید: «به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم پس ۹۵۰ سال در میان آنها درنگ کرد»[۳]. آنچه در این آیهی شریفه بیان شده است، مدت پیامبری آن حضرت است. براساس برخی روایات، مدت عمر آن بزرگوار، ۲۴۵۰ سال بوده است[۴].
۲- پنهان بودن ولادت حضرت ابراهیم و حضرت موسی (ع): ولادت حضرت ابراهیم و حضرت موسی(ع)تا مدتها رازی سر به مُهر بود. مادر حضرت ابراهیم(ع) از ترس نمرود، فرزند خود را در غار گذاشت. مادر حضرت موسی(ع) نیز از ترس فرعون، فرزند خود را به نیل سپرد.
سعیدبنجبیر از امام سجاد(ع) نقل می‌کند که ایشان فرمودند: « در قائم(عج) ما، سنّت‌هایی از پیامبران وجود دارد: … سُنَّهٌ مِنْ اِبْرَاهِیمَ وَ سُنَّهٌ مِنْ مُوسَی… وَ اَمَّا مِنْ اِبْرَاهِیمَ فَخَفَاءُ الْوِلَادَهِ وَ اعْتِزَالُ النَّاسِوَ اَمَّا مِنْ مُوسَی فَالْخَوْفُ وَ الْغَیْبَهُ…[۵]؛ سنّتی از ابراهیم(ع) و سنّتی از موسی(ع) … اما از ابراهیم(ع)، ولادت پنهانی و کناره‌گیری از مردم، و اما از موسی(ع)، خوف و غیبت است».
بارداری مادر حضرت مهدی(عج)، خانم نرجس خاتون، حتی از نزدیکترین افراد و بستگان مخفی بود.چرا که از پیامبر اکرم(ص)، روایاتی نقل شده بود[۶] مبنی بر اینکه مردی از خاندان ایشان به نام «مهدی(عج)» قیام خواهد کرد و بنیان ستم را واژگون خواهد ساخت و این را، دشمنان هم دنبال می‌کردند تا مانع از تولد ایشان شوند. به همین دلیل حتی نزدیکان امام نیز از جریان ولادت حضرت و بارداری مادر ایشان، بیاطلاع بودند. محمدبن‌مسلم گوید: بر امام باقر(ع) وارد شدم، می‌خواستم از قائم آل محمد(عج) پرسش کنم، امام باقر(ع) پیش از آنکه من سؤال کنم، فرمودند: ای محمدبن‌مسلم! در قائم آل محمد(عج) شباهتی با پیامبران وجود دارد، … وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ مُوسَى(ع) فَدَوَامُ خَوْفِهِ وَ طُولُ غَیْبَتِهِ وَ خَفَاءُ وِلَادَتِهِ وَ تَعَبُ شِیعَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ مِمَّا لَقُوا مِنَ الْأَذَى وَ الْهَوَانِ إِلَى أَنْ أَذِنَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ظُهُورِهِ وَ نَصْرِهِ وَ أَیَّدَهُ عَلَى عَدُوِّهِ…[۷]؛ اما شباهت او با موسی، دوام خوف و طول غیبت و ولادت پنهانی و رنج شیعیانش پس از وی است که آزار و اذیت و خواری می‌بینند تا آنکه خدای تعالی اذن ظهور دهد و او را بر دشمنانش نصرت و تأیید فرماید…».
عبدالله‌بن‌سنان گوید از امام صادق(ع) شنیدم که فرمودند: در امام قائم(عج)، سنتی از موسی‌بن‌عمران(ع) است. گفتم: سنّت موسی‌بن‌عمران چیست؟ فرمودند: خَفاءُ مَولِدِهِ وَ غَیْبَتُهُ عَنْ قَومِهِ…[۸]؛ پنهان بودن تولد و غیبت.
۳- ناشناس بودن حضرت یوسف(ع) : حضرت یوسف(ع) را در کودکی، برادرانش به چاه انداختند. وی بعد از نجات یافتن از چاه، هم‌چنان از نظرها غایب بود و به طور ناشناس بین مردم زندگی می‌کرد. مردم او را می‌دیدند اما او را نمی‌شناختند[۹]. خداوند در قرآن کریم میفرماید: Nوَ جَاءَ إِخْوَهُ یُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَعَرَفَهُمْ وَ هُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ[۱۰]؛ برادران یوسف(ع) که در کنعان به قحطی مبتلا شدند، چهل سال بعد از فروختن یوسف(ع)، به مصر نزد یوسف(ع) آمدند درحالی‌که، او برادران را شناخت ولی آنها یوسف(ع) را نشناختند.
محمدبن‌مسلم گوید: امام باقر(ع) فرمودند: «ای محمدبن‌مسلم! در قائم آل محمد(عج)، شباهتی با ۵ تَن از انبیاء وجود دارد. یونس بن متی، یوسف بن یعقوب، موسی(ع)، عیسی(ع) و محمد(ص) … وَ اَمَّا شَبَهُهُ مِنْ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ(ع) فَالْغَیْبَهُ مِنْ خَاصَّتِهِ وَ عَامَّتِهِ وَ اخْتِفَاؤُهُ مِنْ اِخْوَتِهِ وَ اِشْکَالُ اَمْرِهِ عَلَی اَبِیهِ یَعْقُوبَ(ع) مَعَ قُرْبِ الْمَسَافَهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَبِیهِ وَ اَهْلِهِ وَ شِیعَتِهِ …[۱۱]؛ … و اما شباهت او با یوسف بن یعقوب(ع) آن است که از خاص و عام غایب میشود و از برادرانش نیز مخفی است و امر او بر پدرش هم پوشیده است با وجود آنکه مسافت بین او و بین پدر و خاندان و شیعیانش، کم بود».
۴- آزمایش سخت حضرت ایوب(ع) : حضرت ایوب(ع) مورد آزمایش بسیار سخت قرار گرفت و در پایان با سربلندی از این آزمایش بیرون آمد و رحمت گسترده‌ی خداوند او را فراگرفت و گرفتاری‌هایش رفع شد. خداوند در قرآن کریم میفرماید:Nوَ أَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَکَشَفْنَا مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَیْنَاهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَهً مِنْ عِنْدِنَا وَ ذِکْرَى لِلْعَابِدِینَ[۱۲]؛ و ایوب را (به یاد آور) هنگامی که پروردگارش را خواند (و عرضه داشت) بدحالی و مشکلات به من روی آورده و تو از همه مهربانان عالم، مهربان‌تری. پس ما دعای او را مستجاب کردیم و درد و رنجش را برطرف ساختیم و به لطف و رحمت خود، اهل و فرزندانش را (که از او گرفته بودیم) با عده‌ی دیگر به مثل آنها به او عطا کردیم تا اهل عبادت متذکر لطف و احسان ما شوند. آن‌گاه دعای او، به هدف اجابت رسید و از گرفتاری‌ها نجات یافت.
سعیدبنجبیر گوید: از امام زینالعابدین(ع) شنیدم که فرمودند: در قائم(عج) ما، سنّت‌هایی از انبیاء وجود دارد… وَ اَمَّا مِنْ اَیُّوبَ فَالْفَرَجُ بَعْدَ الْبَلْوَی[۱۳]؛… و اما از ایوب(ع)، فرج و گشایش پس از گرفتاری (و آزمایش) است».
۵- جوانی حضرت یونس (ع): یونس‌بن‌متی(ع) پس از سال‌ها دوری و غیبت از قوم خود، بار دیگر به میان آنها بازگشت. مردم فکر می‌کردند یونس(ع) پیر شده است، اما دیدند او هنوز جوان است[۱۴]. امام زمان(عج) نیز پس از یک غیبت طولانی که مشخص نیست چقدر طول خواهد کشید، در سیمای یک انسان ۴۰ ساله، ظهور خواهند نمود. محمدبن‌مسلم گوید: امام باقر(ع) فرمودند:… فَأَمَّا شَبَهُهُ مِنْ یُونُسَ بْنِ مَتَّى فَرُجُوعُهُ مِنْ غَیْبَتِهِ وَ هُوَ شَابٌّ بَعْدَ کِبَرِ السِّنِّ[۱۵]؛ اما شباهت او با یونس‌بن‌متی آن است که وقتی پس از غیبت خود در کِبَر سن (پیری) بازمی‌گردد، جوان است.
۶- نشانه‌ای از حضرت عیسی (ع): گروهی درباره‌ی حضرت عیسی(ع) گفته‌اند: او هرگز متولد نشده و گروه دیگر گفته‌اند: او مرده است. خداوند در قرآن کریم میفرماید: وَ قَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِیحَ عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا قَتَلُوهُ وَ مَا صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ…[۱۶]؛ و (به دروغ) گفتند: ما مسیح عیسی‌بن‌مریم رسول خدا را کشتیم درصورتی‌که او را نکشتند و نه به دار کشیدند بلکه امر بر آنها مشتبه شد». درباره‌ی امام عصر(عج) نیز چنین سخنانی گفته شده است. محمدبن‌مسلم گوید امام باقر(ع) فرمودند: «… وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ عِیسَى (ع) فَاخْتِلَافُ مَنِ اخْتَلَفَ فِیهِ حَتَّى قَالَتْ طَائِفَهٌ مِنْهُمْ مَا وُلِدَ وَ قَالَتْ طَائِفَهٌ مَاتَ وَ قَالَتْ طَائِفَهٌ قُتِلَ وَ صُلِبَ[۱۷]؛ اما شباهت او با عیسی(ع)، اختلافی است که درباره‌ی وی صورت می‌گیرد تا به آنجا که گروهی گویند متولد نشده است و گروهی گویند فوت کرده است و گروهی گویند کشته شده و به صلیب آویخته شده است».
- نشانه‌ای از پیامبر گرامی اسلام(ص): در روایات، درباره‌ی حضرت مهدی(عج) آمده است که ایشان به روش پیامبر(ص)، مردم را هدایت کرده و به شیوه‌ی آن حضرت(ص) عمل می‌نمایند. ابوبصیر گوید: امام صادق(ع) فرمودند: … وَ أمّا سُنّهٌ مِن محمّد(ص) فیهتدی بِهداهُ وَ یَسیرُ بِسیرَته[۱۸]؛ و اما سنّت او از محمد(ص) آن است که به هدایت او مُهتدی میشود و به سیره‌ی او حرکت می‌کند.
[۱] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۱، ص۵۹، ح۳
[۲] همان
[۳] سوره عنکبوت، آیه ۱۴
[۴] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۲، ب۴۶، ح۳، صص ۳۰۹ – ۳۰۸
[۵] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۱، ح۳، صص ۵۹۱ – ۵۹۰
[۶] خطبه غدیر خم
[۷] همان، ب۳۲، ح۷، صص ۵۹۸ – ۵۹۷
[۸] همان، ب۶، ح۳، ص۳۰۲
[۹] بحارالأنوار، ج۵۱، ص۲۱۷ و ص۲۲۴
[۱۰] سوره یوسف، آیه ۵۸
[۱۱] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۲، ح۷، صص ۵۹۸ -۵۹۷
[۱۲] سوره انبیاء، آیات ۸۳ و ۸۴
[۱۳] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۱، ح۳، صص۵۹۱-۵۹۰
[۱۴] بحارالأنوار، ج۵۱، ص۲۸۱
[۱۵] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۲،ح۷، ص۵۹۷
[۱۶] سوره نساء، آیه ۱۵۷
[۱۷] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۱، ب۳۲،ح۷، ص۵۹۸
[۱۸] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۲، ب۳۳، ح۴۶، صص۲۹ – ۲۸
