روز اربعین همه ساله، یکی از روزهای پرازدحام شهر مقدس کربلاست. چون زیارت آن بزرگوار در آن روز، مستحب است. مردم مسلمان و شیعه و حتی از دیگر ادیان، از اطراف و اکناف به آن سرزمین مقدس می‌آیند و به یاد مردانی بس بزرگ که عالی‌ترین مراحل فداکاری و سربلندی را از خویش نشان داده‌اند، درود و سلام می‌فرستند و علاقمندی خود را به هدف مقدسی که شهدای راه حق را به میدان شهادت کشانده است، اظهار می‌کنند. اما چه بهتر که زیارت یا دعا به همان کیفیتی که دستور آن از رسول خدا (ص) یا ائمه‌ی معصومین علیهم‌السلام رسیده است، به انجام برسد.
زیارت اربعین از امام جعفرصادق (ع) روایت شده و خواندن آن در روز اربعین، مستحب مؤکّد است. شیخ عباس قمی، زیارت اربعین را در کتاب ارزشمند مفاتیح‌الجنان ذکر کرده است.
پس زیارت أربعین در میان احادیث شیعه، از جایگاه بسیار والایی برخوردار است؛ تا آن‌جا که از نشانه‌های فرد مؤمن شمرده شده است.
علت تعظیم و بزرگداشت شیعیان نسبت به اربعین امام حسین (ع) را میتوان در گفتار و سفارشات اهل‌بیت علیهم‌السلام ریشه‌یابی کرد.
امام حسن عسکری (ع) فرموده‌اند: «پنج چیز از نشانه‌های مؤمن است: گزاردن پنجاه‌ویک‌رکعت نماز واجب و نافله، زیارت اربعین، انگشتر در دست راست کردن و پیشانی بر خاک ساییدن و بلند گفتن “بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم”»[۱].
رابطه‌ی عزاداری امام حسین (ع) و انتظار مهدی فاطمه (عج)
روز اربعین برای شیعیان، زمان تجدید غم و اندوه در مصائب سیدالشهداء (ع) است. این غم و اندوه، در جان شیعه جریان دارد تا به دست منتقم واقعی آل محمد (ص)، انتقام خونهای به ناحق ریخته شده در سرزمین کربلا ستانده شود. به همین جهت، روز اربعین را میتوان زمان تجدید عهد با حضرت مهدی (عج) نیز دانست.
سفارشات و دستورات اکید ائمه علیهم‌السلام مبنی بر زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین را میتوان سبب بزرگداشت این غم و اندوه دانست تا از خاطر شیعیان محو نشود که همواره باید منتظر ظهور قائم آل محمد (ص) باشند.
میان جلوه‌های عزاداری برای امام حسین (ع) و ظهور حضرت صاحب‌الزمان (عج) رابطه‌ی مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد.
از جلوه‌های گوناگون مظاهر حسینی که نشانه و سمبل انتظار ظهور حضرت در آن موج می‌زند، پرچم سرخ‌رنگی است که در بالای گنبد در اهتزاز است. اهتزاز پرچم سرخ‌رنگ در قبایل عرب، مفهوم خاصی دارد؛ از جمله اینکه، جنگ هنوز ادامه دارد و پایان نپذیرفته است.
انتظار ظهور امام زمان (عج)، تنها منوط به امر قلبی نمی‌شود. بلکه این انتظار باید همان‌طور که در زیارت اربعین آمده است، در عمل شیعیان نیز جلوه پیدا کند. همان‌طور که در زیارت اربعین آمده است:
«قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّى یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّکُمْ[۲]؛ قلب من تسلیم شماست و در امور زندگی از اوامر شما تبعیّت می‌کنم و برای یاری شما آماده‌ام تا اینکه خداوند به شما اجازه‌ی خروج دهد. پس من همراه با شمایم نه همراه با دشمنان شما».
شیعه‌ای که قلباً تسلیم امر امامت است و در شئونات زندگی از اوامر اهل‌بیت علیهم‌السلام اطاعت می‌کند و نسبت به دشمنان ایشان بیزاری می‌جوید، در جریان ظهور و انتظار نیز فعال است. نکته‌ای که در زیارت اربعین به آن اشاره شده این است که، شیعیان همواره برای یاری دادن امام زمان خود باید آماده باشند.
در پیاده‌روی عظیم اربعین، مهم‌ترین دریافتی که مردم پیدا می‌کنند، محبت بی‌نظیری است که ایجاد میشود و این محبت طبق آیه‌ی قرآن باید ابراز شود که خداوند در این آیه می‌فرماید: «مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّهٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّهٍ عَلَى الْکَافِرِینَ[۳]؛ هر کس از شما که از دین خود برگردد (به خدا ضررى نمىزند، چون) خداوند در آینده قومى را خواهد آورد که آنان را دوست دارد و آنان نیز خدا را دوست دارند. آنان نسبت به مؤمنان نرم و فروتن و در برابر کافران سرسخت و قاطعند»، اول می‌فرمایدآن‌ها نسبت به دیگر مؤمنین فروتن و مهربان هستند و خاکسارانه برخورد می‌کنند و بعد می‌فرماید که نسبت به کافران سخت می‌گیرند؛ که این همان ویژگی یاران امام زمان (عج) است.
پس امام زمان (عج) برای ظهورش به یارانی نیاز دارد که در مورد ویژگی آن‌ها می‌فرمایند: «هر یک از شما باید به گونه‌ای عمل کند، که به محبت و دوستی ما نزدیک شود و از کارهایی که موجب خشنودی ما نیست، دوری کند»[۴].
تأثیر پیاده‌روی أربعین در نجات حقیقی بشریت که همان ظهور امام زمان (عج) است، غیرقابل کتمان می‌باشد؛ همان‌گونه که می‌دانید، در روایات اهل سنّت و شیعه آمده است که امام زمان (عج) در آغازین لحظات ظهور، مابین رکن و مقام می‌ایستند و پنج ندا سر می‌دهند:
۱- اَلا یا اَهلَ العالَم اَنَا الاِمام القائِم؛ آگاه باشید ای جهانیان که منم امام قائم.
۲- اَلا یا اَهلَ العالَم اَنَا الصَّمصامُ المُنتَقِم؛ آگاه باشید ای اهل عالم که منم شمشیر انتقام‌گیرنده
۳- اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً؛ آگاه باشید ای اهل جهان که جدّ من حسین را تشنه‌کام به شهادت رساندند.
۴- الا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین طَرَحُوهُ عُریاناً؛ آگاه باشید ای اهل جهان که جدّ من حسین را روی خاک افکندند.
۵. اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین سَحَقُوهُ عُدواناً؛ آگاه باشید ای جهانیان که حق جدّ من حسین را از روی کینه‌توزی پایمال کردند[۵].
بنابراین امام زمان (عج) با امام حسین (ع)، خود را معرفی می‌کنند و در روایات باز به این نکته اشاره شده که همه‌ی انسان‌ها در آن روز، ندای حضرت را می‌شنوند و او را می‌شناسند. پس نتیجه می‌گیریم قبل از ظهور باید همه‌ی بشریت از شرق تا غرب عالم، با امام حسین (ع) آشنا شده باشند.
پیاده‌روی اربعین در این سال‌ها، اولین عمل قابل لمس همه‌ی مسلمانان محسوب میشود که در تعجیل ظهور حضرت مهدی (عج) بسیار مؤثر است؛ چرا که باید ابتدا همه، امام حسین (ع) را بشناسند تا معرفی کردن امام زمان (ع) با ایشان معنا پیدا کند.
پیاده‌روی اربعین؛ لبّیک به امام زمان (عج)
ایجاد حالت اضطرار به همراه شوق به ظهور حضرت و همراهی با ایشان، شرط ظهور است. شعار اصلی این جمعیت در پیاده‌روی اربعین، «لبّیک یا حسین (ع)» است که درواقع همان لبّیک به حسین زمان که همان حضرت مهدی (عج) است، می‌باشد. درحقیقت، این مردم که خطرات و سختی‌های سفر را به جان خود خریده‌اند، یک حرف اساسی دارند و آن این است که:
یا صاحب‌الزمان! همان‌طور که در حفظ انقلاب و حفظ خط مقاومت علیه نظام سلطه و همان‌طور که در دفاع از حرم اهل‌بیت علیهم‌السلام و حفظ کیان شیعه، امتحان خود را به خوبی پس داده‌ایم، امروز در یاری شما نیز تا پای جان ایستاده‌ایم و درواقع مهم‌ترین رمز پیاده‌روی اربعین، طرح همین حرف اساسی است.
ما با خودمان عهد کرده‌ایم و عهد می‌کنیم که یاد حسین (ع)، نام حسین (ع) و راه حسین (ع) را هرگز از زندگی خودمان جدا نکنیم و برای بودن در التزام رکاب شما، دست از مبارزه با ظلم و جور برنداریم.
امروز، ما انتظار فرج داریم. یعنی منتظریم که دست قدرتمند عدالت‌گستر شما بیاید و این فضای ظلم و جور را دگرگون کند و نسیم عدل را بر زندگی انسان به حرکت درآورد تا انسان‌ها احساس عدالت کنند».
فرهنگ اربعین، تمرینی برای حضور در رکاب ولی‌عصر بودن (عج) است. چون ایشان انحرافات را از بین می‌برد و رهبری جامعه در دست امام معصوم قرار می‌گیرد و حاکمیت، از اهل باطل گرفته میشود و این همان کاری است که امام حسین (ع) برایش قیام کرد. بنابراین حضرت مهدی (عج) در پی فرصتی است تا جامعه را به مسیر غدیر و حکومت شایستگان بازگرداند.
شاید بتوان گفت راهپیمایی بی‌نظیر و پرمعنای اربعین که بدون تردید از جمله شعائر اسلامی است و در آن هم ایمان و اعتقاد قلبی و باورهای راستین موج می‌زند و هم عشق و محبت به امام، فرصت مغتنمی است برای اعلام آمادگی و تمرینی است برای حضور در رکاب امام زمان (عج) بودن.
به امید آن‌که به زودی شاهد ظهور موفورالسرورش باشیم.
پی نوشت ها:
[۱]. مفاتیح الجنان، آداب اربعین
[۲]. همان، زیارت اربعین.
[۳]. سوره مائده، آیه ۵۴
[۴]. احتجاج طبرسی، ص ۳۲۳ و ۳۲۴٫
[۵]. الزا‌م‌الناصب فی اثبات الحجهالغائب، ج۲، ص۲۳۳
منبع:
– کتاب انسان ۲۵۰ ساله، نشر صهبا
