راه‌های کسب معرفت به امام مهدی (عج)

برخی محبت­ها، ذاتی است؛ مانند محبت پدر و مادر به فرزند. برخی محبت­ها به مرور زمان در اثر ارتباط و مأنوس شدن با افراد به وجود می­آید؛ مانند بسیاری از دوستی­های متداول در جامعه. محبت اهل‌بیت(ع) و خصوصاً امام عصر(عج) به شیعیان، از نوع محبت ذاتی است. حضرت مهدی(عج) در نامه­ای به شیخ مفید می‌فرمایند: «إنّا غَیْرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ، وَ لاناسینَ لِذِکْرِکُمْ، وَلَوْلا ذلِک لَنَزَلَ بِکُمْ الْلَأواءُ وَاصْطَلَمَکُمْ الْأعْداءُ[۱]؛ ما هرگز شما را به حال خود رها نکرده­ایم و هرگز شما را از یاد نبرده­ایم و اگر این­گونه نبود حتماً سختی­ها و بلاهای فراوانی به شما می‌رسید و دشمنان، شما را نابود می‌کردند».

امام زمان(عج)، محبوب حقیقیِ ما شیعیان است. از ما چیزی جز اطاعت از پروردگار متعال نمی‌خواهد. یک محبوب، اگر ببیند که محبّ او در پی برآوردن خواسته‌ی اوست، حتماً به محبوب خود نگاه خواهد کرد و آن نگاه، محبت را برای او به ارمغان خواهد آورد. امام عصر(عج) می‌فرمایند: «فَلْیَعْمَلْ کُلُّ امْرِء مِنْکُمْ بِما یُقَرَّبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنا، وَلْیَتَجَنَّبْ ما یُدْنیهِ مِنْ کَراهِیَّتِنا وَ سَخَطِنَا[۲]؛ هر یک از شما به گونه­ای عمل کند که به محبت و دوستی ما نزدیک شود و از کارهایی که موجب ناخشنودی ماست، دوری کند».

برای رسیدن به معرفت و محبت امام زمان(عج)، چند کار را باید انجام داد که در اینجا گزیده­ای از آن­ها مطرح می‌شود:

۱)­ خودسازی: انجام واجبات و ترک محرّمات اولین قدم برای رسیدن به معرفت و محبت حضرت است. یکی از عوامل دوری انسان از امام زمان(عج)، ارتکاب گناهان و محرّمات است. امام عصر(عج) می‌فرمایند: «فَإِنّا یُحیطُ عِلماً بِأَنبائِکُم ، ولا یَعزُبُ عَنّا شَی ءٌ مِن أخبارِکُم[۳]؛ علم ما، به احوال شما احاطه دارد و هیچ چیز از اخبار شما بر ما پوشیده و پنهان نیست». این حقیقت، اثر تربیتی بزرگی دارد و شیعیان را به اصلاح کارهای خود وادار می­کند و از اینکه در برابر حجّت خدا، گناه کنند، باز می‌دارد.

۲) کسب فضایل اخلاقی: آراستن درون با فضایل انسانی و اخلاقی، انسان را به امام نزدیک می‌کند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ[۴]؛ گرامی­ترینِ مردم نزد خداوند، باتقواترینِ شما هستند».

امام باقر(ع) می‌فرمایند: «از میان شما، آنکه نیرومند است، ضعیف را یاری کند و آنکه بی‌نیاز است، با نیازمندتان مهربانی ورزد و هر یک از شما، درباره‌ی دیگری خیرخواهی کند[۵]».

پایبند مسائل دینی و واجبات و محرّمات باشد، آن‌ها را به دقت آموخته و عمل نماید، عدالت‌خواه بوده و حق کسی را ضایع نکند؛ هرچند به ضرر خودش باشد و مطیع ولیّ فقیه باشد و…

۳) عشق به حضرت: مهرورزی و محبت به امام عصر(عج)، یکی دیگر از راه­های ارتباط روحی با ایشان است. امام معصوم(ع)، شیعیان و یاران خویش را دوست داشته و شفیق و دلسوز آن­ها است: «الْإِمَامُ الْأَنِیسُ الرَّفِیقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِیقُ وَ الْأَخُ الشَّقِیقُ [۶]؛ امام، همدم و رفیق، پدر مهربان، برادر دلسوز و … است».

پیامبر اکرم(ص) می­فرمایند: «مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَی اللّهَ وَ قَدْ کَمُلَ إِیمانُهُ وَ حَسُنَ اِسْلامُهُ فَلْیَتَوالَ الْحُجَّهَ صَاحِبَ الزَّمانِ الْمُنْتَظَرِ [۷]؛ هرکس دوست دارد خدا را ملاقات کند، درحالی­که ایمانش کامل و اسلامش نیکو باشد، پس باید دوستدار حضرت حجّت صاحب‌الزمان منتظر باشد». اظهار شیدایی و اشتیاق به دیدار حضرت، از ویژگی­های بارز منتظران حضرتش است.

۴) حزن و اندوه: محزون بودن در فراق حضرت، ندبه و اظهار شوق به لقای ایشان، باعث نزدیکی انسان به امام خود می‌شود. امام عسکری(ع) می‌فرمایند: «لَا تَزَالُ شِیعَتُنَا فِی حُزْنٍ حَتَّى یَظْهَرَ وَلَدِیَ اَلَّذِی بَشَّرَ بِهِ اَلنَّبِیُّ(ص)[۸]؛ شیعیان ما در یک اندوه دائم به سر می‌برند تا فرزندم که پیامبر(ص)، نوید ظهورش را داده است، ظاهر شود».

۵) خواندن دعا و زیارت: ادعیه و زیارات فراوانی در رابطه با امام زمان(عج) نقل شده که در کتابی به نام «صحیفه‌ی مهدیه»[۹] گردآوری شده است که به بعضی از این ادعیه و زیارات، در همین کتاب[۱۰] اشاره شده است.

برای استفاده‌ی بیش­تر و بهتر از این ادعیه و زیارات، به کتاب «صحیفه‌ی مهدیه» یا «مفاتیح‌الجنان» مراجعه بفرمایید.

۶) برپایی مجالسی به نام حضرت(عج): برپا کردن یا شرکت در مجالسی که در آن مناقب و فضایل حضرت، ترویج و منتشر می‌شود که این موجب ترویج دین خدا و تعظیم شعائر الهی می‌گردد. امام رضا(ع) می‌فرمایند: «هرکس در مجلسی بنشیند که امر ما در آن زنده می‌گردد، دلش نخواهد مُرد روزی که دل‎‌ها می‌میرند»[۱۱]. برپایی این مجالس مایه‌ی ارشاد و هدایت مردم شده و آن‌ها را از هلاکت دینی نجات می‌دهد.

۷) رعایت ادب درباره‌ی حضرت: مؤمن، باید با القاب شریف و مبارک، حضرت را یاد کرده و وقتی نام مبارک «قائم(عج)» را شنید، برای تعظیم به پا خیزد. از امام صادق(ع) پرسیدند: علت قیام (ایستادن)، در زمانی که نام قائم(عج) برده می‌شود، چیست؟ حضرت فرمودند: «صاحب‌الأمر(عج)، غیبتی دارد بسیار طولانی و از کثرت، لطف و محبتی که به دوستانش دارد، هر کس وی را به لقب «قائم(عج)» یاد نماید، آن جناب هم نظر لطفی به او خواهد کرد و چون در این حال مورد توجه امام واقع می‌شود، سزاوار است از باب احترام، به پا خیزد و تعجیل فرجش را از خداوند بخواهد»[۱۲].

۸) زیارت امام حسین(ع): یکی دیگر از نکاتی که باید در ابراز به محبت حضرت(عج) به آن توجه شود، گریستن در مصیبت امام حسین(ع) و خواندن زیارت آن حضرت است که بدون تردید، از عظیم‌ترین و مهم‌ترین وسایل تقرّب به آن جناب می‌باشد.

۹) ظاهر ساختن آثار محبت در عمل مانند صدقه، دعا و …: یکی از راه‌های تثبیت محبت و معرفت به امام زمان(عج) این است که آثار محبت ایشان را در عمل نشان دهیم. اگر می‌خواهیم معرفت و محبت‌مان را نسبت به حضرت ولی‌عصر(عج) ثابت کنیم، هر روز برای سلامتی حضرت دعا کرده، دعای فرج بخوانیم، برای وجود مقدسش صدقه بدهیم، هنگام نماز و دیگر مناسبت‌ها، از آن بزرگوار یاد کنیم. این کارهای ما نشان‌دهنده‌ی محبت خالصانه‌ی ما به حضرت است.

[۱] طبرسی، احتجاج، ج۲، ص۶۵۱ – ۶۵۰، ح۳۵۹

[۲] همان، ص۶۵۲

[۳] همان، ص۶۵۰

[۴] سوره حجرات، آیه ۱۳

[۵] بحارالأنوار، ج۵۲، ب۲۲، ح۵، ص۱۲۳

[۶] اصول کافی، ج۱، کتاب الحجه، باب نادر جامع فی فضل الإمام و صفاته، ص۲۸۶، ح۱

[۷] بحارالأنوار، ج۳۶، ح۱۲۵، ص۲۹۶

[۸] یوم الخلاص، ج۱، ح۴۴۵، ص۳۹۲

[۹] صحیفه مهدیه، ترجمه سیدمرتضی مجتهد سیستانی

[۱۰] سؤال ۱

[۱۱] بحارالأنوار، ج۴۴، ح۱

[۱۲] دادگستر جهان، ص۱۲۵، به نقل از الزام‌الناصب، ص۸۲