دربارهی تأثیر دعا، از دو جنبه میتوان به موضوع نگاه کرد: الف. تأثیر دعا دربارهی امام، ب. تأثیر دعا برای دعاکننده.
در نگاه اول، دعا در سلامتی حضرت مؤثر است، زیرا آن حضرت به این سبب که انسان هستند و در همین عالم زندگی میکنند، در معرض آفات و بلایا بوده، و دعا میتواند در دور کردن بلا و بیماری از وجود آن عزیز مؤثر باشد؛ همانگونه که میتواند در بهبود بیماری اثر داشته باشد. این با ارادهی الهی مبنی بر سلامتی امام، منافاتی ندارد. زیرا ارادهی خداوند از طریق اسباب، اِعمال میشود و دعا، از مهمترین وسیلهها و سببها برای جریان ارادهی الهی در زندگی است. همچنین آنچه که ارادهی الهی بر آن تعلّق گرفته، حفظ جان حضرت از مرگ است و این منافاتی با بیماری جسمی حضرت ندارد.
علاوه بر آنکه ائمهی اطهار علیهمالسلام در بهترین حالات خود (مناجات) برای حفظ و سلامت امام زمان (عج) دعا کرده و به ما آموختهاند که چگونه برای ایشان دعا کنیم، مثلاً امام رضا (ع) پیوسته به دعا کردن برای امام زمان (عج) با این دعا امر میفرمودند: «اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ … وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ مَا خَلَقْتَ وَ بَرَأْتَ وَ أَنْشَأْتَ وَ صَوَّرْتَ وَ احْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِکَ الَّذِی لا یَضِیعُ مَنْ حَفِظْتَهُ[۱]؛ خداوندا! هرگونه بلا را از ساحت ولیّ خود دور گردان … و او را در پناه خود از شرّ تمام آنچه آفریده و ایجاد و انشا و صورتگری فرمودهای، محفوظ دار، و او را از پیشِ رو و پشتِ سر و راست و چپ و از بلایای آسمانی و زمینی محفوظ دار، حفظ کردنی که هرکس را آن طور محفوظ گردانی، از بین نرود».
این اعمال قبل از آنکه برای حضرت حجّت (عج) فایده و اثر داشته باشد، برای شخص دعاکننده تأثیر دارد. اگر کسی برای حجّت خدا کاری انجام دهد، ایشان این اعمال را بدون پاسخ نگذاشته؛ بلکه برای سلامت شخص دعاکننده، دعا خواهد کرد.
دعا کردن برای امام، یعنی آن وجود عزیز را بر بسیاری از موجودات و پدیدهها مقدّم دانستن و وجود و نقش ایشان را مدّنظر قرار دادن. این موضوع، سبب زیاد شدن محبّت آن عزیز در دلها و جانها میگردد. زیرا ذکر محبوب، سبب فراوانی محبّت نسبت به ایشان است.
[۱] صحیفه مهدیه، ص۴۳۴؛ مصباح‌المتهجد، ص۴۰۹
