صیحه آسمانی

این نشانه، در منابع شیعه و اهل سنّت با واژه­هایی نظیر: ندا، صیحه و صوت آسمانی بیان شده است.

منظور از صیحه­ی آسمانی، ظاهراً صدایی است که در آستانه­ی ظهور حضرت مهدی(عج) از آسمان شنیده شده، و همه آن را می‌شنوند. ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت کرده که گوید: به آن حضرت عرض کردم: فدایت گردم! خروج قائم(عج) چه زمانی خواهد بود؟ امام(ع) فرمودند: «ای ابامحمد! همانا پیشاپیش این امر، پنج نشانه است: نخستینِ آن‌ها آوازی است که در ماه رمضان شنیده می‌شود… قائم(عج) خروج نمی‌کند تا آنکه در دل آسمان در شب ۲۳ (رمضان)، او، به نام خوانده می‌شود. عرض کردم: به چه چیز خوانده می‌شود؟ فرمودند: به نام خودش و به نام پدرش ندا می‌آید که: «توجه کنید! همانا فلانی فرزند فلانی، قائم آل محمد(عج) است، به سخن او گوش فرا دهید و از او فرمانبرداری کنید». پس هیچ کس باقی نمی‌ماند مگر آنکه صیحه را می‌شنود… قائم از آن آواز که می‌شنود خروج می‌کند و آن صیحه‌ی جبرئیل(ع) است[۱].

این ندای آسمانی که براساس روایات، ندای جبرئیل(ع) است در ماه رمضان شنیده می‌شود و همه‌ی انسان‌ها، به صورت یکنواخت آن را می‌شنوند و یکی از راه‌های آگاهی مردم جهان از این رویداد عظیم، همین ندای آسمانی خواهد بود. از عمومی بودن این ندا می‌توان فهمید که هر کس با زبان خود، آن را شنیده و می‌فهمد. این صیحه، هم‌چنان که مایه‌ی شادمانی مؤمنان است، هشداری برای ظالمان و ستمگران می‌باشد تا از کارهای خود دست کشیده و به حلقه‌ی یاوران مصلح جهانی بپیوندند. درباره‌ی زمان آن، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد؛ برخی، وقوع آن را در ماه رجب و بعضی، در ماه رمضان بیان کرده‌اند[۲]. محتوای این پیام آسمانی، دعوت به حق و حمایت و بیعت با امام مهدی(عج) است. حسین بن خالد گوید: امام رضا(ع) فرمودند: «… وَ هُوَ الَّذِی ینَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِهِ یسْمَعُهُ جَمِیعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَیهِ یقُولُ أَلَا إِنَّ حُجَّهَ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَیتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ…[۳]؛ او (مهدی) کسی است که از آسمان نداکننده‌ای او را به نام ندا می‌کند و به وی دعوت می‌نماید به گونه‌ای که همه‌ی اهل زمین آن ندا را می‌شنوند. می‌گوید: آگاه باشید همانا حجت الهی در خانه‌ی خدا ظهور کرده است، پس از او پیروی کنید».

طبق بعضی روایات، پس از شنیده شدن ندای آسمانی، از زمین نیز صدایی بلند می‌شود. این ندای شیطان است که مردم را به گمراهی فرامی‌خواند و می‌کوشد تا مردم را از پیروی ندای آسمانی و بیعت با امام زمان(عج) باز دارد. ابوبصیر از امام باقر(ع) روایت کرده که آن حضرت فرمودند: «… در پایان روز آواز ابلیس ملعون است که ندا می‌دهد… و مرادش از آن، ایجاد فتنه است… ناگزیر و بدون شک، قبل از خروج قائم(عج) این دو صدا از زمین برمی‌خیزد. پس صدای نخستین را پیروی کنید و بپرهیزید از صدای دوم که به آن دچار گرفتاری می‌شوید»[۴].

مهم‌ترین هدف شیطان از این صدا، ایجاد تردید در انسان‌ها، در پیروی از حجّت خداست. بدیهی است آن‌ها که در زمان غیبت، به امام غائب معتقد بوده، به دنبال رضایت ایشان بودند، در آن روز نیز به ندای حق لبیک گفته و بدون هیچ تردیدی، از امام خود پیروی خواهند کرد.

[۱] غیبت نعمانی، ب۱۶، ص۴۰۶، ح۶

[۲] موعودنامه، ص۴۶۴

[۳] کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۲، ب۳۵، ح۵، ص۶۱

[۴] غیبت نعمانی، ب۱۴، ح۱۳، صص ۳۵۹ – ۳۵۸